Een placebo is een middel dat geen werkzame stof bevat, maar dat toch kan zorgen voor een positief gezondheidseffect, omdat de gebruiker denkt dat hij een echt geneesmiddel inneemt. Het placebo-effect treedt op wanneer iemand zich daadwerkelijk beter voelt door het gebruik van een placebo, puur door het vertrouwen in of de verwachting van de behandeling. Placebo’s worden vaak gebruikt in medisch onderzoek om het effect van echte medicijnen te vergelijken.
Een placebo is meestal een pil, drankje of injectie zonder werkzame bestanddelen. Het doel van een placebo is om te achterhalen hoe effectief een echt medicijn werkt door het vergelijken van een groep die het echte geneesmiddel krijgt met een groep die alleen het placebo ontvangt. Hierdoor kunnen wetenschappers en artsen beoordelen of klachten door het werkzame middel verminderen of vooral door het vertrouwen van de patiënt in het medicijn. Placebo’s worden veelvuldig toegepast in klinische studies en bij dubbelblind onderzoek.
Het placebo-effect verwijst naar het verschijnsel waarbij mensen zich beter voelen na het innemen van een placebo, simpelweg omdat ze geloven dat ze behandeld worden. Onderzoek toont aan dat het brein lichamelijke reacties kan geven op deze verwachting, waardoor bijvoorbeeld pijn afneemt of andere klachten verminderen. Dit effect is krachtig en komt vaak voor in medische onderzoeken. Het leggen van het vertrouwen in een behandeling zorgt ervoor dat het lichaam soms zelf stoffen aanmaakt, zoals endorfines, die een genezend effect kunnen hebben. In sommige trials is het placebo-effect zelfs bijna even sterk als het effect van een echt geneesmiddel.
Het grote verschil tussen een placebo en een medicijn is dat een placebo geen actieve bestanddelen heeft om een ziekte te genezen of symptomen te verlichten. Een echt medicijn bevat juist stoffen die bewezen een medische werking hebben. Placebo’s dienen als controlegroep in klinisch onderzoek fase 1, fase 2 en fase 3, zodat het verschil tussen psychologisch effect en echte werking duidelijk wordt. Door het gebruik van placebo’s kunnen onderzoekers betrouwbaarder vaststellen of een behandeling daadwerkelijk werkt. Zonder placebo’s zou het lastig zijn om het werkelijke effect van nieuwe medicijnen te meten.
Veel gebruikte vormen van een placebo zijn suikerpillen, zoutoplossingen of nepinjecties. Tijdens onderzoek krijgen sommige deelnemers deze placebo’s zonder dat ze weten of ze het echte middel of het nepmiddel krijgen. Deze opzet wordt vaak toegepast bij onderzoek met proefpersonen om resultaten zo objectief mogelijk te maken. Ook zie je placebo’s terug bij studies naar pijnbestrijding en psychische klachten. Door placebo’s te gebruiken kan men bepalen of een verbetering door de werkzame stof komt of vooral door verwachting en vertrouwen.
Hoewel een placebo nuttig is in het onderzoek, bestaat er discussie over de ethische kant van iemand bewust een nepmiddel geven. Het kan namelijk leiden tot teleurstelling als mensen ontdekken dat ze het echte middel niet kregen, of het kan verwachtingen wekken die niet waargemaakt worden. Artsen mogen alleen onder strikte voorwaarden een placebo in de praktijk inzetten, en meestal alleen met toestemming van de patiënt. Er zijn ook duidelijke regels voor betaald medisch onderzoek waarin proefpersonen goed geïnformeerd moeten worden. Ethiekcommissies waken ervoor dat de belangen van deelnemers goed beschermd zijn.
Een placebo is een nepmedicijn zonder werkzame stoffen dat onderzoekers helpt het echte effect van behandelingen te meten. Het kan leiden tot echte, meetbare verbeteringen bij patiënten door het placebo-effect, maar wordt vooral gebruikt om onderzoek betrouwbaarder te maken en medische behandelingen kritisch te beoordelen. Wil je meer weten over dit onderwerp? Bekijk dan ook onze uitgebreide uitleg over wat is een placebo of lees verder over hoe werkt onderzoek met controlegroepen.
Geld op een wijze manier investeren, verdienen, besparen, beleggen, uitgeven, ontvangen én lenen met behulp van betrouwbaar onderzoek. Dat is de missie van de redactie van MAO. Wij onderzoeken de voor- en nadelen van instanties, aanbieders en banken en rapporteren onze bevindingen in heldere, begrijpbare taal. Gebruik de vele honderden artikelen in onze kennisbank voor je eigen doeleinden en bereik ze.
